پاي افزار طبيعي

پاي افزار طبيعي
سنندج ، خبرگزاري جمهوري اسلامي: گيوه يا به زبان محلي كلاش، پاي افزاري است تهيه شده از مواد طبيعي موجود در محيط مانند نخ و چرم كه با توجه به خنكي و سبكي آن بسيار ، مورد توجه بوده و در فصول گرم سال مورد استفاده دارد.
اين هنر با قدمتي بيش از دو هزار سال مختص مناطق كردستان (و اصفهان و بسياري از نواحي كشور) است و كفش يا پاي افزار منطقه شناخته مي‌شود كه قبلا در دو طرح ساخته مي‌شده است.
طرح اول مخصوص آقايان بود كه كفه آن ضمخت و داراي نوك برآمده بود زيرا مردان به خاطر داشتن كارهاي سنگين و كوهپيمايي لازم بود كلاش آنها از استحكام خاصي برخوردار باشد.
طرح دوم مخصوص دختران و زنان بود و اين طرح داراي كفه‌اي زيبا و رنگين در رنگ‌هاي مختلف با همان مواد اوليه اما نسبت به طرح اول از لطافت خاصي برخودار بود.
با رشد صنعت توليد كفش و عرضه كفش‌هاي مختلف به بازار، اين صنعت ركورد قابل چشمگيري پيدا كرد و به طور رسمي مي‌رفت تا اين هنر به دست فراموشي سپرده شود.
اما در مناطق اورامان با توجه به صعب العبور بودن اين منطقه و عدم تاثير صنايع جديد اين هنر در اين منطقه محفوظ ماند تا اين كه با عنايت و همكاري سازمان صنايع دستي كردستان در سال‌هاي اخير اين هنر صنعت مجددا پا به عرضه وجود گذاشت و مورد توجه جهانيان قرار گرفته است.
كلاش مشخصات منحصر به فردي دارد چون كفه كلاش كاملا پارچه‌اي بوده و رويه آن نيز نخ است، به همين علت پا داخل آن عرق نمي‌كند و با توجه به خاصيت (اسموزي) كلاش، رطوبت داخلي كلاش از طريق پارچه و نخ به بيرون هدايت مي‌شود كه اين موضوع باعث مي‌شود ضمن جذب رطوبت پا نيز خنك شود و اين خاصيت را درهيچ پاي افزاري نمي‌توان ديد.
كلاش تنها پاي افزاري است كه داراي خط تقارن است به اين معني كه چپ و راست براي آن نيست و براي حفظ اين فرم و مدل بايد هرچند مدت كلاش را راست و چپ و يا چپ و راست با پا كرد.
پياده‌روي با كلاش متناسب با فرم و مرفولوژي پاها است كفه آن و قسمت سينه گود پا بر آمده و در پاشنه پا بر جسته اين فرم باعث رفع خستگي و عدم خسته شدن پاها در هنگام پياده روي ميباشد.
موضوع بسيار مهم و حايز اهميت آن است كه از نظر زيست محيطي هيچ نوع آلودگي محيط بعد از استفاده آن ايجاد نمي‌كند چون مواد مصرفي آن كاملا طبيعي است و به وسيله آنزيم‌هاي موجود در خاك كمتر از يك سال تجزيه و به عناصر اوليه طبيعي خود تبديل مي‌شود در حالي كه ساير پاي افزارها به طور متوسط ‪ ۵۰‬سال طول مي‌كشد كه تجزيه شوند. در ساخت و توليد اين پاي افزار هيچ نوع دستگاه صنعتي دخيل نيست اين امر باعث مي‌شود زمينه اشتغال را براي افراد زيادي در منطقه ايجاد كند.
مواد اوليه مورد نياز براي كلاش پارچه نخي مانند متقال، چلوار، نخ تابيده شده، لايه‌ها در دو سايز و پوست يا چرم گاو است.
بعد از انتخاب سايز مورد نظر كاشي‌بند زير آن را باز كرده، كفه آنرا با سبزه ماش داده تا شيره سبزه در بافت كفه نفوذ كند سپس آن را پوشيده و هر چند مدت بايد به صورت لنگه به لنگه پوشيد تا فرم و مدل آن به هم نخورد و همچنان زيبا بماند.
ساخت كفه و بافت رويه آن به طور متوسط چهار نفر روز وقت لازم دارد.
قيمت هر جفت كلاش مرغوب به طور متوسط در شهر سنندج بين ‪ ۶۰۰‬تا ‪ ۷۰۰‬هزار ريال است كه اين رقم متناسب با نوع بافت تغيير مي‌كند.
كلاش را با آب سرد و پودر لباس‌شوئي شسته و بلافاصله دو عدد بطري شيشه‌اي و يا قالب كفش را داخل آن قرار داده سپس قسمت بيروني آن را مي‌شويد بعد از خشك شدن بطري‌ها را بيرون آوريد.
طريقه نگهداري آن نيز ساده است، هر موقع خواستيد كلاش را نپوشيد، مقداري توتون داخل كلاش ريخته و سپس آن را در جاي خشك نگهداري كنيد تا از گزند حشرات مصون بماند.
به هر حال اگر خواستيد كلاش بخريد يادتان نرود كلاش را لنگه به لنگه كنيد از خيس شدن آن جلوگيري كنيد و نگذاريد اشخاص ديگر از آن استفاده كنند، زيرا اين موارد بر روي عمر كلاش اثر مي‌گذارد.
به گفته معاون صنايع دستي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان كردستان سالانه بيش از ‪ ۳۷‬هزار جفت گيوه در سطح كردستان توسط گيوه‌بافان استان توليد مي‌شود.
اين ميزان گيوه توليدي توسط حدود ‪ ۵۰۰‬ شاغلين اين حرفه توليد مي‌شود.
ارزش هر جفت گيوه بافته شده توسط هنرمندان استان كردستان از ‪ ۳۰۰‬هزار تا بيش از ‪ ۸۰۰‬ هزار ريال است و ارزش ريالي هر جفت گيوه بر حسب كيفيت به صورت متوسط در حدود ‪ ۳۰۰‬هزار ريال است.
پراكندگي جغرافيايي بافندگان گيوه در استان نشان مي‌دهد گيوه بيشتر در مناطق اورامان، شهرستان‌هاي سرواباد و مريوان توليد مي‌شود ولي در ساير شهرستان‌هاي استان نيز به صورت پراكنده افرادي در اين شغل فعاليت دارند.
سالانه بيش از ‪ ۱۰۰‬هنرجوي علاقه‌مند به فراگيري هنر گيوه بافي توسط صنايع دستي استان كردستان آموزش داده مي‌شود.
اين افراد توسط چهار مربي مجرب و برجسته استان آموزش‌هاي لازم را فرا مي‌گيرند.
كلاش، پاپوشي است كه گذشتگان با هوشمندي فراوان متناسب با طبيعت پيرامون خود مي‌ساختند و كاش امروز نيز آدم‌ها به همان هوشياري از ظرفيت‌هاي طبيعت استفاده مي‌كردند.